Phóng viên - đổi mới tư duy, thích ứng làm báo đa phương tiện 

Tháng 3/2025, Đài Phát thanh và Truyền hình Thái Bình sáp nhập vào Báo Thái Bình thành Báo Thái Bình. Trong bối cảnh đó, mỗi phóng viên phải trở thành “nhà báo đa năng” đúng nghĩa. Trước đây, Báo Thái Bình phụ trách báo in, báo điện tử; Đài Phát thanh và Truyền hình đảm nhiệm mảng phát thanh, truyền hình, nội dung số. Phóng viên, biên tập viên quen làm một mảng chuyên biệt, ít giao thoa nghiệp vụ. Sau sáp nhập, mỗi người phải thành thạo nhiều kỹ năng: viết tin, bài cho báo in, điện tử; thực hiện phóng sự truyền hình; chụp ảnh, quay và dựng video… Đây là bước chuyển tất yếu nhưng không ít khó khăn. Phóng viên báo in phải học viết tin ngắn gọn cho truyền hình, sử dụng máy quay, dựng clip. Ngược lại, phóng viên truyền hình chưa quen văn phong báo in, kỹ thuật ảnh, đặt tiêu đề, trích dẫn… Sự khác biệt giữa các loại hình báo chí khiến quá trình chuyển đổi không hề đơn giản. Nhiều người thừa nhận cảm giác “bỡ ngỡ như ngày đầu vào nghề”, dù đã có hàng chục năm làm báo. 

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, yêu cầu đổi mới tư duy đối với mỗi phóng viên không còn là khuyến khích, mà là điều kiện bắt buộc. Thời kỳ trước - nơi mỗi người chuyên trách một công việc cụ thể, thì giờ đây, phóng viên cần tư duy tích hợp: khi tác nghiệp phải chuẩn bị đồng thời tin bài, ảnh, video, âm thanh để truyền tải thông tin đa nền tảng. Việc học thêm kỹ năng quay phim, dựng clip, viết kịch bản truyền hình, sử dụng phần mềm là điều bắt buộc. Phóng viên phải chủ động học hỏi từ đồng nghiệp, khóa đào tạo hoặc từ thực tiễn hiện trường. Sự thích ứng không thể đến ngay. Vì vậy, vai trò của cơ quan báo chí trong tổ chức đào tạo rất quan trọng. Cần xây dựng lộ trình tập huấn kỹ năng đa phương tiện, tổ chức lớp học về quay dựng, biên tập video, xử lý ảnh… Đồng thời, đào tạo kỹ năng mềm như tổ chức sản xuất, làm việc nhóm, phân phối nội dung trên nền tảng số. Mô hình nhóm phóng viên - nơi mỗi người có thế mạnh riêng sẽ tạo điều kiện học hỏi lẫn nhau. Cơ quan báo chí sau sáp nhập cần xây dựng lộ trình đào tạo cụ thể cho từng nhóm phóng viên: tổ chức lớp tập huấn về kỹ năng quay, dựng, kỹ thuật biên tập đa phương tiện; mời chuyên gia về huấn luyện kỹ năng chụp ảnh báo chí, xây dựng phóng sự truyền hình, xử lý nội dung trên nền tảng số… Bên cạnh đào tạo chuyên môn, cũng cần đào tạo kỹ năng mềm như làm việc nhóm, tổ chức sản xuất nội dung, phân phối thông tin trên các nền tảng. Việc phân công phóng viên theo nhóm công việc, nơi mỗi nhóm có người phụ trách kỹ thuật, người phụ trách nội dung, người đảm nhận hậu kỳ sẽ tạo điều kiện cho sự hỗ trợ, chia sẻ, học hỏi lẫn nhau. Song song với đó cần khuyến khích tinh thần chủ động học hỏi, tự nâng cao trình độ từ chính mỗi người làm báo. Những người dám thay đổi, dám làm mới chính mình, không ngại thử thách, sẽ là những nhân tố đi đầu trong công cuộc đổi mới này. 

Đội ngũ phóng viên, kỹ thuật viên Báo Thái Bình thích ứng với tư duy làm báo hiện đại trong thời kỳ chuyển đổi số. 

Dẫn dắt sự thay đổi trong mô hình báo chí hội tụ 

Nếu phóng viên là người trực tiếp “ra trận”, trưởng các phòng nội dung chính là người chỉ huy, dẫn dắt đội ngũ vượt qua quá trình chuyển đổi. Trưởng phòng không chỉ duyệt tin, kiểm soát nội dung mà cần thay đổi tư duy quản trị và năng lực chuyên môn. Tư duy hội tụ - một nội dung, nhiều nền tảng đòi hỏi lãnh đạo biết tổ chức sản xuất nội dung phù hợp: báo in, điện tử, video mạng xã hội, phát thanh, truyền hình… Trưởng phòng cần trở thành người truyền cảm hứng, động viên, hỗ trợ, tạo môi trường học hỏi cởi mở để phóng viên tự tin thích nghi. Cách phân công công việc cũng cần linh hoạt, kết hợp người giàu kinh nghiệm với người trẻ thành thạo công nghệ, nhằm tạo ra sự bù trừ và nâng cao năng lực tập thể. Bên cạnh đó, trưởng phòng phải dám “cầm tay chỉ việc” khi cần thiết, đồng thời khuyến khích sáng tạo, đề xuất cách làm mới, sản phẩm mới để nâng cao chất lượng và sự đa dạng của nội dung. Sau sáp nhập, việc hòa nhập giữa hai đội ngũ đến từ các cơ quan báo chí khác nhau sẽ không tránh khỏi sự khác biệt về tác phong, văn hóa làm việc. Trưởng phòng đóng vai trò trung gian, giúp xây dựng văn hóa làm việc mới dân chủ, cởi mở, hợp tác, lấy hiệu quả làm trung tâm.

Không dừng lại ở sáp nhập nội tỉnh, thời gian tới Báo Thái Bình sẽ sáp nhập với Báo Hưng Yên tạo thành một cơ quan báo chí quy mô lớn, chuyên nghiệp hơn. Điều đó đồng nghĩa với yêu cầu cao hơn trong công tác tuyên truyền. Sự thay đổi về tổ chức là điều tất yếu trong tiến trình chuyển đổi số và tinh gọn bộ máy báo chí. Tuy nhiên, để tạo sự thành công của mô hình mới phụ thuộc vào khả năng đổi mới tư duy và thích ứng của đội ngũ phóng viên, biên tập viên, cũng như tầm nhìn quản trị của những người đứng đầu. Cơ quan mới không còn chỗ cho tư duy làm báo kiểu “làng nhàng”. Phóng viên phải cạnh tranh về tốc độ, chất lượng, sáng tạo, công nghệ. Mỗi người cần tái định vị chính mình, trở thành người làm báo đa nền tảng: viết báo in, điện tử, sản xuất phát thanh, truyền hình, sử dụng thành thạo máy quay, máy ảnh, phần mềm dựng clip, hiểu thuật toán mạng xã hội… Không chỉ phóng viên mà đội ngũ lãnh đạo, đặc biệt là các trưởng phòng nội dung cũng cần đổi mới mạnh mẽ tư duy, nâng cao năng lực quản lý, làm chủ công nghệ để không chỉ theo kịp mà còn dẫn dắt quá trình chuyển đổi mô hình làm báo hội tụ, đa phương tiện. Khi người lãnh đạo thay đổi và đi trước, cả đội ngũ sẽ có niềm tin, động lực để chuyển mình, tạo ra bước tiến bền vững và chuyên nghiệp cho cơ quan báo chí trong giai đoạn phát triển mới. 

 Phóng viên Báo Thái Bình tác nghiệp. 

Nguyễn Hình